امروز: پنجشنبه 9 فروردین 1403
دسته بندی محصولات
بخش همکاران
بلوک کد اختصاصی

بازتاب وقایع سیاسی از صدور فرمان مشروطیت تا پایان سلسله قاجاریه در شعر شاعران دوران

بازتاب وقایع سیاسی از صدور فرمان مشروطیت تا پایان سلسله قاجاریه در شعر شاعران دوران دسته: تاریخ و ادبیات
بازدید: 6 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 29 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 24

پس از تلاش ها و آویز و گریزهای بسیار مجاهدان و علمای دینی و ملت ایران سرانجام در سیزدهم مرداد 1285 خورشیدی مظفرالدین شاه قاجار فرمان حكومت مشروطه را امضا و صادر كرد و سه روز پس از آن دستخط دیگری در تأیید فرمان مشروطیت صادر نمود كه در آن فرمان صریح نسبت به تأسیس مجلس منتخبین ملت داده شد از آن تاریخ تا پایان سلطنت وی وقایع سیاسی زیر به ترتیب در اشعا

قیمت فایل فقط 19,500 تومان

خرید

بازتاب وقایع سیاسی از صدور فرمان مشروطیت

تا پایان سلسلة قاجاریه در شعر شاعران دوران

شبنم نقیب زاده مشایخ

فارغ التحصیل دكتری دانشگاه آزاد اسلامی

واحد علوم و تحقیقات


        Reflections of political events from the time of issuing of the Mashroteh (democratic ) Order up until the ent of Gajar dynasty in the poems of contemporary poets

This article includes a study of poems by famous poets of Iran and degrees of being influenced by political questions and events of their time, monarchy of three of Gajar Kings – Mozafaredeen Shah, Mohammad Ali Shah and Ahmad Shah e Gajar, and covers a period starting from Mordad (August) of 1285 upto the month of Aban (November) of 1304 Shamsi (Sun). For mention of political questions of the day in the poems of poets of those bygone periods and contemporary to legislation of Mashrooteh order took a far more serious shape. In this research political events are presented in a chronological fashion and a sample poem from each reputable poet has been presented. It is thus concluded that period which is known as Monarchy of Ahmad Shah, year of Shamsee (Sun) 1304, Start of the First World War and Treaty of the christian year 1919, more than all other periods, years and events are reflected in poems and Mohammad Taghi Bahar was the most politically oriented poet of this period.

Shabnam Naghibzadeh Mashayekh

Graduated Doctorate

Islamic Open University

Unit of Researches and Sciences

بازتاب وقایع سیاسی از صدور فرمان مشروطیت تا پایان سلسلة قاجاریه در شعر شاعران دوران

پس از تلاش ها و آویز و گریزهای بسیار مجاهدان و علمای دینی و ملت ایران سرانجام در سیزدهم مرداد 1285 خورشیدی مظفرالدین شاه قاجار فرمان حكومت مشروطه را امضا و صادر كرد و سه روز پس از آن دستخط دیگری در تأیید فرمان مشروطیت صادر نمود كه در آن فرمان صریح نسبت به تأسیس مجلس منتخبین ملت داده شد. از آن تاریخ تا پایان سلطنت وی وقایع سیاسی زیر به ترتیب در اشعار شاعران انعكاس یافته است.

1285 خورشیدی

1- آغاز مشروطیت و مجلس شورای ملی:

شاد باش ای مجلس ملی كه بینم عن قریب

از توآید درد ملت را درین دوران طبیب…

(ادیب الممالك فراهانی، دیوان، ص 137)

… دولت و ملت چو هر دو دست بهم داد

پای به دامن كشد عدوی سبك سر…

(محمدتقی بهار، دیوان، ص 56)

… غریو شعف رفت تا آسمان

كه مشروطه شد سرزمین كیان

(نظام وفا، دیوان، ص203)

2- نكوهش از وزیران و مجلس شورای یكم:

… وزیرا وقت آن آمد كه امروز

بیاموزی ره رسم تدین…

براری ریشة انصاف از بیخ

براندازی اساس عدل از بن

كنی خاموش چراغ دین اسلام

كنی خاموش چراغ دین اسلام

(ادیب الممالك فراهانی، دیوان، ص 386)

3- مدح مظفرالدین شاه به سبب صدور فرمان مشروطیت:

شه مظفر داور گیتی خدیو كامران

آن كه ذاتش مستطابستی1 و خلقش مستطیب2

(ادیب الممالك فراهانی، دیوان، ص 138)

… شاه جهان مظفر كش فرمان

بر مهر و ماه در خور و زیبنده است…

(ادیب نیشابوری، دیوان، ص 186)

… شه مظفر كه پی چاكری اش پادشهان

خط نوشتند و نهادند بر آن خاتمشان…

(ایرج میرزا، دیوان، ص 47)

… پادشه دادگر مظفرالدین شاه

آن كه زعدلش بنای ظلم برافتاد…

(محمدتقی بهار، دیوان، ص 55)

بر سر در عمارت مشروطه، یادگار

نقش به خون نشسته عدل مظفر است…

(شهریار، دیوان، ص 105)

4- مرگ مظفر الدین شاه:

… چو زین باغ شد شهریار كهن

بخشید شاخ مرا بیخ وبن…

(ادیب الممالك فراهانی، دیوان، ص 724)

ادیب الممالك فراهانی را باید به عنوان سیاسی ترین شاعر دوران پادشاهی مظفرالدین شاه معرفی كرد.

پس از مرگ مظفرالدین شاه، در روز بیست و هشتم دی ماه 1285 خورشیدی فرزند وی، محمدعلی شاه قاجار، طی مراسم با شكوهی تاجگذاری كرد و به دستور شاه جدید در جشن تاجگذاری از نمایندگان مجلس دعوت به عمل نیامد و از همین جا عداوت وی با مجلس و مشروطه نمایان گشت و حوادثی در پی آن آمد كه به عزل وی از سلطنت انجامید وسرانجام در مردادماه 1288 خورشیدی دوران سلطنت وی به پایان رسید. از بین وقایع دوران پادشاهی محمدعلی شاه قاجار حوادث زیر در شعر شاعران بازتاب داشته است:

1285 خورشیدی

1- به تخت نشستن محمدعلی شاه قاجار:

… ای ملك از فرة جلوس تو امروز

نور الهی به تاج تابد و بر تخت …

(ادیب الممالك فراهانی، دیوان، ص 844)

… المنه لله كه جهان باز جوان شد

وین شاه ملك مرتبه سلطان جهان شد…

(محمدتقی بهار، دیوان، ص 62)

2- صدر اعظمی اتابك اعظم میرزا علی اصغرخان اتابك:

… ای خرگه وزارت، رو بر فلك بناز

وی مسند صدارت، شو بر جهان ببال…

كامد به فر بخت دگر باره سوی تو

صدر فلك مقام و عمید ملك خصال …

(محمدتقی بهار، دیوان، ص 64)

1286 خورشیدی

4- قرارداد 1907 م . روس و انگلیس مبنی بر تقسیم ایران:

… شاهد روسی نخست از ره بیداد

كردعیان حیله های سر و علن را…

لیك بت انگلیسی از در اخلاص

آمد و وارونه كرد طرح سخن را…

(ادیب الممالك فراهانی، دیوان، ص 96)

سوی لندن گذر ای پاك نسیم سحری

سخن از من برگو به سر ادوارد گری3

اندر آن عهد كه با روس ببستی زین پیش

غبن ها بود و ندیدی تو ز كوته نظری…

(محمدتقی بهار، دیوان، ص 174)

5- تكفیر مشروطه:

این دود سیه فام كه از بام وطن خاست

از ماست كه برماست

این شعله سوزان كه بر آمد ز چپ و راست

از ماست كه بر ماست…

(محمدتقی بهار، دیوان، ص 212)

6- انتقاد از اوضاع عدلیه:

… طاق و رواق عدلیه را بر كند ستون

آن كو فراشت سقف سما را بلاعمد…

(ادیب الممالك فراهانی، دیوان، ص 212)

… زنهار ز عدلیه و اعضاش مزن دم

گر نان توتلخ است ز نانواش مزن دم….

(نسیم شمال ، كلیات، ص 148)

1287 خورشیدی

7- به توپ بسته شدن مجلس به دستور محمدعلی شاه توسط كلنل لیاخوف4 روسی:

… وان شعله كه از توپ تو افتاد به مجلس

زودا كه برافروخته ات در به خیام است…

اخگر زدم توپ تو در مسجد و مجلس

فریاد زبیداد تو در ركن و مقام است…

تا چند به فرمان لیاخوف درین شهر

بام و در ما سخره مشتی ز لئام است…

(ادیب الممالك فراهانی، دیوان، ص 178)

… كه گفتت: شها حمله ور شو به مجلس

تو با توپ و یكسانش با خاك ره كن؟…

(عارف قزوینی، دیوان، ص 259)

… در جمله گاه اغیار ناموس ملك چون رفت

گر بر نبسته غیرت رخت از دیار یاران

دارای مملكت را در خاك و خون كشید

جانوسیار طبعان، همدست ماهیاران…

(محمدتقی بهار، دیوان، ص 725)

… شد غم زلفت مرا ز یاد چو دیدم

ملك پریشان و كار ملك مقسم…

(محمد تقی بهار، دیوان، ص 103)

… مگر بعد یك سال از این انقلاب

كه با توپ كردند مجلس خراب

(نظام وفا، دیوان، ص 204)

… میان خلق و شه ایجاد كین و كیفر شد

به توپ بستن مجلس قضیه منجر شد…

(میرزاده عشقی، كلیات، ص 186)

9- شهادت میرزا جهانگیرخان شیرازی (صوراسرافیل) در باغشاه توسط قزاق ها

ای مرغ سحر چو این شب تار

بگذاشت ز سر سیاهكاری

وزنفحه5 روح بخش اسحار

رفت از سر خفتگان خماری…

یاد آر ز شمع مرده یاد آر…

(دهخدا، دیوان، ص 7)

1288 خورشیدی

10- محاصره تبریز توسط قزاق های محمدعلی شاه:

اردوی ستم خسته و عاجز شد و برگشت

برگشت نه با میل خود از حملة احرار

ره باز شد و گندم و آذوقه به خروار

هی وارد تبریز شد از هر در و هر دشت…

(ابوالقاسم لاهوتی، دیوان، ص 203)

11- صدراعظمی ابوالقاسم خان ناصرالملك6:

مژده ای دل كه ز ره قافلة داد آمد

نایب السلطنه با داد خدا داد آمد…

ناصر الملك ابوالقاسم مسعود ز راه

بارخی خوب و تنی پاك و دلی شاد آمد…

(ادیب الممالك فراهانی، دیوان، ص 235)

شد چو ناصرالملك مملكت دار

خانه ماند و اغیار، لیس فی الدار…

(عارف قزوینی، دیوان، ص 405)

12- فتح تهران:

در فتح ری نمود سپهدار7 نامدار

كاری كه خارج از هنر و زور رستم است…

(ادیب الممالك فراهانی، دیوان، ص 849)

مژده كه آمد برون خاطر ما ز انتظار

مژده فتح الفتوح داد به ما كردگار…

همت ستار اگر عرصة دنیا گرفت

فر سپهدار نیز اوج ثریا گرفت…

(محمدتقی بهار، دیوان، ص 143)

13- تحصن محمدعلی شاه در سفارت روس:

… آخرالامر ز دیهیم و سریر

گشته مستعفی و بیزار شده …

(ادیب الممالك فراهانی، دیوان، ص 906)

… كسی كه رو به سفارت پی امیدی رفت

دهید مژده كه لال و كر و خموش آمد …

(عارف قزوینی، دیوان، ص 259)

14- خلع محمدعلی شاه از سلطنت

پیام دوشم از پیر می فروش آمد

بنوش باده كه یك ملتی به هوش آمد…

(عارف قزوینی، دیوان، ص 259)

… بزرگ دشمن ملت هم از میان بگریخت

سپرد افسر و دیهیم ملك را به پسر…

(محمدتقی بهار، دیوان، ص 149)

در دوران پادشاهی محمدعلی شاه، به توپ بسته شدن مجلس و فتح تهران بیش از سایر وقایع در شعر شاعران تأثیرگذار بوده است و ادیب الممالك فراهانی، محمدتقی بهار و عارف قزوینی سیاسی ترین شاعران این دوره می باشند.

به دنبال خلع محمدعلی شاه قاجار، در چهارم مردادماه 1288 خورشیدی پسر وی، احمدشاه قاجار، به تخت نشست. وی تا آبان ماه 1304 خورشیدی سلطنت كرد و پس از آن تاریخ سلطنت قاجار به وسیله رضا خان پهلوی برچیده شد. دوران پادشاهی احمدشاه از جمله دوران متشنج سیاسی ایران محسوب می شود و وقایع زیر از میان تمام حوادث سیاسی در شعر شاعران بازتاب داشته است:

1288 خورشیدی

1- پادشاهی احمدشاه:

... خدیو شرق احمدشا با اقبال روز افزون

گذارد تاج بر تارك، فرازد تخت در ایوان…

(ادیب الممالك فراهانی، دیوان، ص 379)

… شدولیعهد ایران ، شاه ایران

دولت اوباد جاوید و مؤید…

(ادیب نیشابوری، دیوان، ص 228)

… وارث تخت كیان و افسر جمشید

احمد محمود خو شهنشه ایران…

(وحید دستگردی، كلیات، ص 220)

شاه نو بر تختگه مأوا گرفت

بار دیگر حق به مركز جا گرفت…

(محمد تقی بهار، دیوان، ص 150)

… فخر ایران و شهنشاه جهان احمد شاه

آن كه رایش بود استوده و ستوارهمی

(فروزانفر، مجموعة اشعار، ص 36)

2- در بیان اوضاع مجلس دوم شورا (انتخابات، وكلا، مجلس)

… خواب اند وكیلان و خراب اند وزیران

بردند به سرقت همه سیم و زر ایران…

(عارف قزوینی، دیوان، ص 398)

یاران روش دگر گرفتند

وزما دل و دیده بر گرفتند…

در سایة طبع اعتدالی

پیرایة مختصر گرفتند

هرزشتی را نكو گزیدند

هر نفعی را ضرر گرفتند…

(محمدتقی بهار، دیوان، ص 164)

1289 خورشیدی

قیمت فایل فقط 19,500 تومان

خرید

برچسب ها : بازتاب وقایع سیاسی از صدور فرمان مشروطیت , پایان سلسله قاجاریه در شعر شاعران دوران

نظرات کاربران در مورد این کالا
تا کنون هیچ نظری درباره این کالا ثبت نگردیده است.
ارسال نظر